Johannes Vermeer: “de Muziekles” (bovenste deel)
“Een Mondriaan in de tropen is moeilijk denkbaar” (Carpentier). Mondriaan als het absolute tegengestelde aan Barok. Vermeer is in een groot aantal opzichten Barok: de bijzondere lichtval,groot licht/donker verschil, de nadruk op (verstilde) beweging, de tijd waarin hij leefde.
De compositie daarentegen van vele van zijn schilderijen is dat niet. Barokschilderijen hebben meestal een compositie die dynamisch opgevat dient te worden: zij is diagonaal. Als we hier naar de compositie kijken zien we rechthoeken die horizontaal/vertikaal zijn gerangschikt. Dezelfde keuze voor vormen (rechthoeken) en compositie zien we een paar eeuwen later bij die andere Nederlander: Mondriaan. Bij dit schilderij van Vermeer zien we zelfs een omlijning van de vormen met donkere lijnen.
Volgens de bewering van Carpentier zou bij Vermeer dus sprake zijn van een paradox.
5 opmerkingen:
Ook andere schilderijen laten een paradox zien. Bij het ”Melkmeisje” bijvoorbeeld zien we een duidelijke actie: het meisje schenkt (beweging), ze staat stil maar er is beweging in de stromende melk, het is een beweging die nog wel een aantal minuten zou kunnen duren maar ook een seconde. Er is geen sprake van een “bevroren” beweging zoals in vele barokschilderijen, waarbij het vaak lijkt of de bewegende persoon is vastgelegd in een momentopname: de beweging is van zeer korte duur en het schilderij lijkt uit een filmstrip te zijn geknipt als een onderdeel van een reeks. Het schilderij van Vermeer zou dat ook kunnen zijn maar ook weer niet.
De schilderijen van Vermeer zijn abstract ( als muziek) en tegelijk naturalistisch, weer een paradox!
Ze staat met de rug naar ons toe en toch zien we haar gezicht.
In het centrum van het schilderijen zijn slechts de drie primaire kleuren aanwezig(Mondriaan)
“Musica Laetitiae Comes Medicina Dolorum” – “De Muziek: metgezel van de vreugde, medicijn voor de smart.” (tekst op het geopende deksel van de clavecimbel.)
Een reactie posten